Hamilelik çoğu zaman sorunsuz ve sağlıklı bir şekilde atlatılan bir yaşam dönemidir. Hamile kadınların çoğu bu dönemi her türlü sosyal ve fiziksel aktivitelerini sürdürerek geçirirler. Herşey normal seyrinde giderken, çalıştığınız yerde ve evinizde normal işlerinizi sorunsuz şekilde yaparken, aileniz ve arkadaşlarınızla herzamanki sosyal aktivitelerinizde bulunurken va hatta düzenli olarak spor yaparken doktorunuz birgün sizin ve bebeğinizin sağlığı açısından yataktan çıkmamanız gerektiğini söyleyebilir. Bu durumda büyük bir şaşkınlık, endişe ve hatta korku yaşamanız normaldir. Doktorunuz size yatak istirahati önerdiğinde büyük bir olasılıkla çevrenizdekiler, arkadaşlarınız ve aileniz bunu bir tatil olarak görmenizi salık vereceklerdir. Oysa bu dönem parklarda gezinti yapabileceğiniz zorunlu bir tatilden oldukça farklıdır.
Doktorunuz yatak istirahati önerdiğinde aklınıza ilk gelen soru “neden?” olacaktır. Daha sonra ise yataktan çıkmamanın bebeğiniz ve size nasıl ve ne gibi faydalar sağlayacağını merak edersiniz. Yatak istirahatinin yaşamınızı nasıl etkileyebileceğini sorgularsınız.
Yatak istirahati en sık erken doğum riski olan durumlarda önerilmektedir. Öncelikle bilmeniz gereken yatak istirahatinin erken doğum riski taşıyan ya da daha önceki gebeliklerinde erken doğum yapmış olan kadınların ve bebeklerinin sağlıklarını olumlu şekilde değiştirdiğini gösteren yeterli bilimsel kanıt mevcut değildir. Kadın Hastalıkları ve Doğum alanında dünyanın en önemli bilimsel dergilerinden biri olan Obstetrics and Gynecology’nin Kasım 2002 sayısında yer alan geniş kapsamlı bir derleme yazısında bu veriler detaylı olarak yeniden gözden geçirilimiş ve yine aynı sonuca varılmıştır. Bununla birlikte yatak istirahati, ehamilelikte karşılaşılan pekçok durumda tedavinin bir parçası olarak tüm dünyayada doktorlar tarafından önerilmektedir. Her yıl tüm dünyada 100 hamile kadından 20’sine doktorlarının hamileliklerinin belirli bir döneminde istirahat önerdikleri tahmin edilmektedir.
Yatak istirahati nedir?
Aslında burada terim kendini tanımlamaktadır. Daha geniş anlamıyla bakacak olursak istirahat aktivite kısıtlaması demektir. Burada aktiviteden kastedilen hem fiziksel hem de zihinsel aktivitedir. İstirahatin çeşitli türleri vardır:
Aktivite kısıtlaması: Belirli bir dönem için egzersiz, ağır fiziksel aktivite ve cinsel ilişkinin durdurulmasıdır
Teneffüs: Okuldaki ders araları gibi gün içinde belirli zaman dilimlerinde birkaç saatliğine uzanarak ya da oturarak dinlenme anlamına gelir.
Ev istirahati: Günün büyük kısmının evde dinlenerek geçirildiği, hafif ev işleri ve kişisel bakım gibi aktiviteler dışındaki aktivitelere izin verilmeyen durumdur.
Yatak istirahati: Tuvalet ve yemek yeme dışında yataktan çıkmaya izin verilmeyen durumdur.
Kesin yatak istirahati: Tuvalet ve yemek yeme de dahil olmak üzere hiçbir şekilde yataktan çıkılmasına izin verilmeyen durumdur. Kesin yatak istirahati gerektiren durumlarda hasta genelde hastaneye yatırılarak takip edilir.
Hangi tür istirahat gerektiğine doktorunuz durumunuzu değerlendirerek karar verecektir. Bu karara uymak zaman zaman zor olsa da yararlarınedeni ile bir süreliğine rutin yaşantınızdan uzaklaşmanız yararınızadır.
Hangi durumlarda yatak istirhati gerekli olur?
Hamilelikte ortaya çıkacak bazı hallerde doktorunuz bir süreliğine ya da doğuma kadar istirahat ya da yatak istirahati önerebilir. Bunda daha önceki gebeliklerinize ait erken doğum öyküsü gibi olumsuzluklar ya da kanama veya kasılma gibi bu gebeliğinizde ortaya çıkan komplikasyonlar etkili olabilir. Öte yandan yapılan laboratuvar incelemeleri ya da muayene bulgularına dayanarak da yatak istirahatin gerekli olduğuna karar verilebilir.
Yatak istirahati gerektiren durumlar şunlardır:
- Preeklempsi: Gebelik zehirlenmesi olarak da bilinen, ciddi hayati tehlike yaratabilecek tansiyon yüksekliği
- Vajinal kanama: Plasenta previa gibi bilinen nedenlere bağlı ya da nedeni saptanamamış gebeliğin herhangi bir döneminde görülen vajinal kanama
- Erken doğum tehditi
- Servikal yetmezlik: Rahim ağzında zayıflık olması
- Serviskte incelme ya da açılma: Erken doğumun bir işareti olabilir.
- Çoğul gebelikler
- Kötü obstetrik öykü: Önceki gebeliklerde erken doğum, ölü doğum gibi problemlerin yaşanmış olması
- İntrauterin gelişme geriliği: Bebeğin rahim içindeki gelişiminin geri olması.
- Komplikasyonlar: Muayene ve tetkiklerde saptanan bir anormallik
Yatak istirahati nasıl etki eder?
Yatak istiratinin 3 temel etkisi olduğu kabul edilmektedir
- 1. Bebek ve serviks üzerindeki baskıyı azaltır. Yatar pozisyon bebeğin serviks üzerinde yarattığı basıncı azaltır. Baskı azalınca serviksteki gerilme de azalır. Serviks üzerinde olan fazla basınç kasılmaları başlatabilir, vajinal kanamaya, zarların erken açılmasına, erken doğuma ve düşüklere neden olabilir.
- 2. Bebeğe giden kan ve oksijen miktarı artar. Yatak istirahati sırasında plasentaya giden kan akımında artış olur. Buna paralel olarak bebeğe ulaşan oksijen ve besin maddelerinin miktarı artar. Bu durum özellikle gelişme geriliği olan bebeklerde daha önemlidir.
- 3. Anne adayında organ fonksiyonları iyileşir. Yatak istirahati anne adayının organ sistemlerinin daha etkili çalışmasına yardımcı olur. Özellikle kalp ve böbrek fonksiyonlarındaki iyileşme yiksek tansiyon ile mücadele etmede son derece önemlidir.
Yatak istirahatine ne kadar devam edilmelidir?
Her birey ve her gebelik birbirinden farklı olduğu için yatak istirahatine verilen cevap da farklıdır. Bu nedenle istirahatin etkinliğine ve süresine doktorunuz karar verecektir. Doktorunuzla sık aralıklarla görüşerek ne tür aktivitelerde bulunabileceğinizi öğrenin. Örneğin ev istirahati ya da kesin olmayan yatak istirahati durumunda ev içinde yarım saati geçmeyen yürüyüş ve hareketlere izin verilirken merdiven çıkmaya izin verilmeyebilir. Benzer şekilde ev istirahatinde genelde yarım saatten fazla ayakta durulması istenmezken 1 saati geçmeyen ve zihinsel stres yaratmayan masa başı çalışmalarına izin verilebilir. Bunların hepsini ve aklınıza takılan her soruyu doktorunuza sormalısınız.
Yatak istirahatinin sakıncaları var mıdır?
Yatak istirahati espirilere konu olduğu gibi herkesin hayal ettiği ve zararsız bir uygulama değildir. Kendinizi yanlız ve tecrit edilmiş hissedebilirsiniz. Buna bağlı olarak çok nadiren depresyon, özgüvenin yitirilmesi, anksiyete ortaya çıkabilir. Yatış süresine bağlı olarak konsantrasyon güçlüğü ve el becerilerinde azalma olabilir.
Uzun süre yatakta kalmak kas ve eklem ağrıları ile bel ağrılarına neden olabilir. Beklenenin aksine kendinizi yorgun ve halsiz hissedebilirsiniz. Çok uzun süreli yatak istirahati kas ve kemik erimesine yol açabilir.
Yatış sürenizin uzunluğu ile ilişkili olarak doğum sonrası kas güçüzlüğü yaşayabilirsiniz. Bu etkileri azaltmak için yattığınız yerde gerinme egzersizleri ya da basit hareketler yapıp yapamayacağınızı doktorunuzla konuşmalısınız. Masaj bu etkileri hafifletmek için uygun bir seçenektir.
İstirahat süresini daha rahat geçirmek için öneriler:
Alacağınız basit önlemler ve dikkat edeceğiniz detaylar ile yatak istirahatinin olumsuz etkilerinden korunabilir hatta bu dönemi eğlenceli hale getirebilirsiniz.
- Konfor: Üzerinize rahat ve sevdiğiniz yatak kıyafetlerinizi giyin. Oda sıcaklığının sevdiğiniz düzeyde olması sizi rahatlatacaktır. Yanınıza bol bol yastık ve battaniye alın. Rahat ve konforlu olmak ilk kuraldır.
- Masaj: Masaj sizi hem zihnen hem de fiziksel olarak rahatlatacaktır. Eğer böyle bir olanağınız varsa mutlaka değerlendirin.
- Yatak içi egzersizler: Doktorunuza yatakta yapabileceğiniz basit egzersizler olup olmadığını sorun
- Sosyal kalın: Yatak istirahatinin sizi yaşamdan izole etmesine izin vermeyin.Bu dönem komşularınızı daha yakından tanımak için iyi bir fırsat olabilir. Çay partileri düzenleyip komşularınızı, aile bireylernizi ya da arkadaşlarınızı davet edebilirsiniz. Birlikte film seyretmek ya da salon oyunları oynamak kendinizi daha iyi hissetmenize yardım edecektir.
- İletişimi kaybetmeyin: Dünya ile bağlarınızı koparmayın. Eğer taşınabilir bir bilgisayarınız varsa yatağınızdan internete bağlanıp güzel zaman geçirebilirsiniz. Örneğin bu siteyi sayfa sayfa okumak kendi vücudunuz ve sağlığınızla ile ilgili bilmediğiniz pekçok şeyi öğrenmenize yardımcı olacaktır :))))
- Kitap okuyun: Bu dönem uzun zamandır okumak isteyip de zaman bulamadığınız kitaplar için ideal bir dönemdir.
- Bulmaca çözün: Bulmaca çözmek zihinsel faaliyetlerinizi aktif tutacağı gibi konsantrasyon yeteneğinizi de arttırır.