Ultrasonun yaygın kullanıma girmesi ile hamilelikler 5-6 hafta gibi son derece erken sayılabilecek bir dönemde saptanabilmekte, hatta gebeliğin gidişatı ile ilgili fikir elde edilebilmektedir. Ultrasonun bu yaygın kullanımı çok ilgi çekici bir durumun varlığının farkına varılmasına aracı olmuştur. Hamileliklerin bir kısmı çok erken dönemde birden fazla fetus içerecek şekilde yani ikiz ya da üçüz olarak başlamakta ancak daha sonraki kontrollerde bu bebeklerden ya da daha doğru bir deyişle gebelik keselerinden biri hiçbir iz bırakmadan kaybolmaktadır. Bu durum “kaybolan ikiz” (vanishing twin) sendromu olarak adlandırılır.
Özellikle tüp bebek uygulamalarında üçüz ya da daha fazla sayıda bebek tutunduğunda dünyaya canlı ve sorunsuz bir bebek getirme şansını arttırmak için bebek sayısının gebeliğin ilk trimesteri içinde 2’ye indirilmesi multifetal redüksiyon olarak adlandırılır. Kaybolan ikiz sendromu ise büyük bir olasılıkla kendiliğinden olan redüksiyondur ve doğanın mükemmel canlı yaratma yolunda attığı bir adım olarak değerlendirilebilir. Gerçekten de tüp bebek uygulamalarında ikiz ya da üçüz başlayan gebeliklerin daha sonra tek olarak devam ettiğine çok sık tanık oluyoruz.
Görülme sıklığı nedir?
Kaybolan ikiz sendromu ilk kez 1945 yılında Stoeckel tarafından tanımlanmıştır. Gebeiklerin sanılandan çok daha fazlası ikiz olarak başlamakta ancak tek bir bebeğin dünyaya gelmesi ile sonlanmaktadır. Sekizinci haftadaki gebeliklerin %3.3-5.4’ü birden çok bebeğin bulunduğu çoğul gebeliklerdir. Bu gebeliklerin %21-30’u ise tek bir bebeğin doğumu ile sonlanmaktadır. Başka bir iddiaya göre ise her 8 gebelikten bir ikiz olarak başlamakta ancak tekiz olarak devam etmektedir.
Altta yatan neden nedir?
Kaybolan ikiz sendromunda altta yatan nedenin ve oluş mekanizmasının ne olduğu bilinmemektedir. Ancak yapılan incelemelerde canlı kalan bebek normal olarak bulunurken canlılığını kaybeden bebekte çoğu zaman kromozomal bir bozukluk saptanmakatdır.Bu durum düşükler ile benzer mekanizmaların etkili olduğunu düşündürmektedir. Artan anne yaşı ile birlikte kaybolan ikiz sendromunun görülme oranlarında da artış olduğu düşünülmektedir.
Belirtileri nelerdir?
İkiz eşinin kaybedildiği dönem bulguların ve etkilerin ortaya çıkmasında kritik rol oynar. İlk trimesterda yaşanan kayıplarda çoğu zaman düşük tehdidi olarak değerlendirilen hafif bir vajinal kanama ile yine fazla şiddetli olmayan ağrılar görülebilir. Ancak olguların çoğunda hiçbir belirti olmaz. Daha geç olan kayıplarda ise bebek doğuma kadar iyice atrofiye uğrayıp küçülerek kalabilir ve diğer canlı bebeğin doğumu sırasında fark edilebilir.
Tanı nasıl konur?
Tipik bir senaryo şu şekildedir: Adet gecikmesi olan bir kadın jinekoloğuna muayeneye gider ve yapılan ultrasonografide rahim içinde iki tane gebelik kesesi görülür. Anne adayına ikiz zbebek beklediği müjdesi verilir ve 3-4 hafta sonra yeniden rutin kontrole çağırılır. Bukez ultrasonografide sadece 1 tane gebelik kesesi ve bebek vardır. Başka bir senaryoda ise ikiz gebelik beklediğini öğrenen anne adayında bir süre sonra kanama ve ağrı başlar ve düşük tehdidi tanısı ile yapılan ultrasonografide gebelik keselerinden biri büyürken diğerinin küçülmeye başladığı saptanır.
Tedavisi var mıdır?
Kaybolan ikiz sendromunda ne anne adayında ne de geride kalan ikiz eşinde herhangi bir tıbbi tedavi gerekli olmaz. Ancak ikiz eşinin erken dönemde değil de 20. gebelik haftası civarında kaybedilmesi durumunda geride kalan bebekte serebral palsi riskinde artış olduğu ileri sürülmektedir.
KAYNAKLAR
- Abbas A, Johnson M, Bersinger N: Maternal alpha-fetoprotein levels in multiple pregnancies. Br J Obstet Gynaecol 1994 Feb; 101(2): 156-8
- Benirschke K: Intrauterine death of a twin: mechanisms, implications for surviving twin, and placental pathology. Semin Diagn Pathol 1993 Aug; 10(3): 222-31
- Blumenfeld Z, Dirnfeld M, Abramovici H: Spontaneous fetal reduction in multiple gestations assessed by transvaginal ultrasound. Br J Obstet Gynaecol 1992 Apr; 99(4): 333-7
- Jauniaux E, Elkazen N, Leroy F: Clinical and morphologic aspects of the vanishing twin phenomenon. Obstet Gynecol 1988 Oct; 72(4): 577-81
- Kelly MP, Molo MW, Maclin VM: Human chorionic gonadotropin rise in normal and vanishing twin pregnancies [see comments]. Fertil Steril 1991 Aug; 56(2): 221-4
- Landy HJ, Weiner S, Corson SL: The “vanishing twin”: ultrasonographic assessment of fetal disappearance in the first trimester. Am J Obstet Gynecol 1986 Jul; 155(1): 14-9
- Landy HJ, Keith LG: The vanishing twin: a review. Hum Reprod Update 1998 Mar-Apr; 4(2): 177-83
- Pharoah PO, Cooke RW: A hypothesis for the aetiology of spastic cerebral palsy–the vanishing twin [see comments]. Dev Med Child Neurol 1997 May; 39(5): 292-6
- Rudnicki M, Vejerslev LO, Junge J: The vanishing twin: morphologic and cytogenetic evaluation of an ultrasonographic phenomenon. Gynecol Obstet Invest 1991; 31(3): 141-5
- Saidi MH: First-trimester bleeding and the vanishing twin. A report of three cases. J Reprod Med 1988 Oct; 33(10): 831-4
- Sulak LE, Dodson MG: The vanishing twin: pathologic confirmation of an ultrasonographic phenomenon. Obstet Gynecol 1986 Dec; 68(6): 811-5