Pek çok kişi kendisine ya da bir yakınına ağrı ile gittiği acil serviste muayene eden jinekolog tarafından yumurtalık dönmesinden (over torsiyonu) şüphe edildiği söylendiğinde büyük bir şaşkınlık ile daha önce hiç böyle birşey duymadığını belirtir ve çoğu zaman tanıdan kuşku duyar.
Over torsiyonu kadınlardaki şiddetli karın ve kasık ağrılarının nadir görülen ancak çok önemli bir nedenidir. Klinik bulgular, çoğu zaman sadece over torsiyonunda karşılaşılan durumlar olmadığından tanıda gecikilmesi çok ciddi ve istenmeyen sonuçlar doğurabilir.
Jinekolojik acil durumlar arasında bulunan over torsiyonu (yumurtalık dönmesi) nadir görülen bir durumdur ve cerrahi müdahale gerektiren jinekolojik acil durumlar arasında 5. sırada yer alır.
Over torsiyonu nedir?
Yumurtalıklar normalde bir ucu karın yan duvarına diğer ucu ise serbest halde dururlar. Bu bağ içerisinden kan damarları geçer. Eğer yumuratlık herhangi bir şekilde bu bağ etrafında döner ise kan akımında azalma olur ya da akım tamamen durabilir. İşte bu durum over torsiyonu olarak adlandırılır.
Genelde kist ya da başka bir sebebe bağlı olarak büyümüş olan yumurtalıklarda ortaya çıkar ancak çok nadiren tüp ve etrafındaki dokularda aşırı bir spazm ya da aşırı genişlemiş yani varisleşmiş damarlara bağlı olarak normal boyutlardaki yumurtalıklarda da görülebilmektedir. Tüplerin aşırı uzun olması gibi bazı doğuştan gelen nedenler de torsiyona yol açabilmektedir. Over torsiyonu hemen her zaman tek taraflıdır ve daha çok sağda görülür.
Görülme sıklığı
Over torsiyonu cerrahi girişim gerektiren tüm jinekolojik acil durumlar arasında 5. sırada yer alır. En sık karşılaşılan nedenler kanamalı dış gebelik, korpus luteum kanaması ve pelvik enfeksiyonlar ile birlikte değerlendirildiğinde acil durumların yaklaşık % 2.7’si over torsiyonu nedeniyledir.
Her yaştaki kadında görülebilmekle birlikte olguların %70-75’i otuz yaşın altındadır. Bununla birlikte rapor edilen over torsiyonlarının %20’si gebe kadınlarda ortaya çıkmaktadır.
Nedenleri
Over tosiyonun nedenini saptamak her zaman mümkün değildir ancak normalden büyük, ağır ve hareketli bir yumurtalık olması temel risk faktörüdür. En büyük risk grubunu yumurtalıklardaki dermoid kistler oluşturmaktadır. İçinde yağ, saç, diş gibi pekçok madde bulunan bu kistler oldukça ağırdırlar ve yumurtalıklarda aşırı hareketliliğe neden olabilirler. Over torsiyonu olgularının %51-80’ninde neden dermoid kisttir.Öte yandan yardımcı üreme tekniklerinde yumurtalıkların uyarılması sonucu da benzer bir durum ortaya çıkar ve bu durum da over torsiyonu açısından risk oluşturur. Bir diğer risk faktörü de gebeliktir.gebelik sırasında büyüyen yumurtalıkların kendi etraflarında dönme olasılığı artar. Daha nadir görülmekle birlikte yumurtalık tümörleri de bu duruma neden olabilir.
Belirtileri
Over tosiyonunun tipik belirtisi ani başlayan şiddetli karın ağrısıdır. Yumurtalık kendi etrafında döndüğünde yumurtalığa olan kan akımı azalacağından dokular oksijensi kalır ve kısmi bir iskemi durumu ortaya çıkar. Bu durum devam ettiğinde hem ağrının şiddeti artar hem de yumurtalık uzun üsre oksijensiz kalacağından kangrene doğru bir gidiş olur. Bazı durumlarda tam bir torsiyon olmaz. Yumurtalık hafifçe kendi etrafında döner ancak daha sonra kendiliğinden eski durumunu alır. Böyle bir durumda zaman zaman gelen ve kendiliğinden geçen çok şiddetli karın ağrısı görülür. Bu durum semi torsiyon olarak adlandırılır.
Tanı
Over torsiyonunda tanı genelde hastanın muayenesi ve ağrının şiddeti ile klinik olarak kuşkulanılır. Over torsiyonunda hastanın ağrısı tipiktir. Ayırıcı tanıda akut apandisitten, dış gebeliğe kadar pekçok durum dikkate alınmalıdır.
Ultrasonografide normalden büyük, kistik bir yumurtalık görülmesi önemlidir.
Doppler ultrasonografi bulguları dolaşımın etkilenme derecesine ve torisyonun süresine bağlıdır. En ileri formunda dopplerde hiç kan akımı izlenemez.
Over torsiyonun kesin tanısı laparoskopi ile direkt gözlenerek konur.
Tedavi
Over tosiyonun tedavisi cerrahidir. Dönmüş olan yumurtalık laparoskopi ile eski normal haline çevrilir. Operasyona kadar ağrıyı kontrol etmek için ağrı kesiciler kullanılabilir.
Erken dönemde fark edilip ameliyat alındığında kalıcı hasar olmaz. Ancak ihmal edilmiş ya da geç kalınmış olgularda kan akımı uzun süre kesildiğinde over dokusunda nekroz meydana gelir. Yani buu dokular canlılığını kaybeder. Böyle bir durumda yumurtalığın alınması gerekir.
Over torsiyonu engellemek için ne yazik ki alınabilecek bir önlem yoktur. tek yapılabilecek olan dermoid kist tanısı konduğunda zaman kaybetmeden kistin çıkartılmasıdır.