Adet görmek her kadın için farklı bir anlam içerir. Bazı kadınlar için bu bir sağlık belirtisiyken özellikle bu dönemlerini sorunlu yaşayanlar için kabus halini alabilir. Tüm dünyada yapılan anketlerin pekçoğunda kadınların büyük kısmının daha az sıklıkta adet görmekten hoşnut olacaklarını belirtmektedirler.
Eldeki bilimsel verilere bakıldığında günümüzde yaşayan kadınların eski çağlarda yaşayan hemcinslerine göre yaklaşık 3 kat fazla sayıda adet periyodu yaşadıkları görülmektedir. Antik çağda yaşayan kadınlar tüm yaşamları boyunca ortalama 160 kez adet görürken günümüzün modern kadınları için bu sayı 450 civarındadır. Bu durumun en olası nedeni doğum kontrol yöntemlerinin etkinliği, ailelerin sahip oldukları çocuk sayısının giderek azalması, ilk adet yaşı azalırken, ortalama menopoz yaşının artması ve annelerin bebeklerini emzirme sürelerinin giderek kısalmasıdır. Bu nedenle günümüzde bazı araştırmacılar daha az sıklıkta adet görmenin aslında doğallıktan uzaklaşmak anlamına gelmediğini ileri sürmektedirler.
Öte yandan adet kanamalarının tatil, evlilik, spor yarışmaları gibi özel günlere denk gelmesi durumunda bazı ilaçlar kullanılarak kanama tarihinin ertelenmesi zaman zaman başvurulan bir yöntem.Hatta bazı kadınların adet göremek için doğum kontrol haplarını uzun süre hiç ara vermeksizin kullandıkları biliniyor.
Araştırmacılar uzun zamandır çalışmalarını kadınları istenmeyen hamileleliklerden korumanın yanı sıra daha az sıklıkta adet görmelerini sağlayacak ilaçlar üzerinde sürdürmekteydiler. Uzun yıllardır devam eden bu çalışmalarının sonucu geçtiğimiz günlerde alındı. Amerikan İlaç ve Gıda dairesi olan FDA (Food and Drug Administration) kadınların 3 ayda bir adet görmesini sağlayan “Seasonale” isimli doğum kontrol hapına 5 Eylül 2003 tarihinde onay verdi.
Bu 1960’lardan beri kullanılan doğum kontrol haplarında ve hormonal kombine doğum kontrol yöntemlerinde yeni bir çığır demek.
2003 Kasım ayında eczanelerde satışına başlanması hedeflenen yeni ilaç geleneksel düşük doz doğum kontrol hapları ile aynı içeriğe sahip. Yeni ilaç da geleneksel doğum kontrol hapları gibi östrojen ve progesteron hormonu içeriyor. Ancak 21 hap yerine 91 adet hap içeriyor. Bu haplardan 84 tanesi aktif madde içeren gerçek ilaçlarken geriye kalan 7 tanesi herhangi bir madde içermeyen plasebo haplar. 84 günlük kullanımdan sonra 7 tane plasebo hapın kullanıldığı günlerde adet kanaması gerçekleşiyor. Geleneksel haplarda ise 21 günlük kullanımı takiben yine 7 günlük bir ara veriliyor ve kanama bu günlerde gerçekleşiyor.
Seasonale’nin yan etkileri nelerdir.
Seasonale’nin üreticileri ilaç piyasaya çıkmadan önce yaptıkları uzun süreli klinik deneylerde 682 kadın üzerinde ilaçın etkilerini incelemişler. En sık karşılaşılan yan etki 84 günlük ilaç kullanımı sırasında görülen ara kanamalar. Kadınların %7.7’si bu beklenmeyen durum nedeni ile ilaç kullanımını bırakırken geleneksel haplarda aynı nedenden dolayı tedaviyi bırakan kadınların oranı ise %1.8. Ancak her iki kullanım şeklinde de görülebilen bu beklenmeyen ara kanamalar kullanımın ilk aylarında ortaya çıkıyor ve zaman içinde ortadan kalkıyor.
Adet kanamasının miktarı açısından bakıldığında ise sanılanın aksine 3 ayda bir adet görüldüğümde kanama çok fazla miktarda olmuyor hatta normal zamanlardan daha kısa ve az miktarda gerçekleşiyor.
Seasonale’in içeriği geleneksel doğum kontrol hapları ile aynı olduğundan bu hapların kullanımında ortaya çıkan kalp krizi, inme, felç ve damar tıkanıklığı gibi istenmeyen etkiler yeni ilaç için de geçerli.Ancak uzun süreli kullanıma bağlı yan etki oranlarında geleneksel haplara göre bir artış olup olmadığı belirli değil. Yine benzer şekilde bu tür bir kullanımın meme kanseri riski üzerinde bir artışe neden olup olmayacağı da bilinmiyor. Ancak geleneksel doğum kontrol haplarının yumurtalık kanseri üzerindeki koruyucu etkisinin yeni ilaç içinde geçerli olduğu hatta bu etkinin daha güçlü olacağı ileri sürülüyor.
FDA ve üretici firma 35 yaş üzerinde sigara içine kadınların Seasonale kullanmasını önermiyor.
Etkinliği ne kadar?
Seasonalenin etkinliği geleneksel doğum kontrol haplarından farklı değil. Önerilere uygun kullanıldığında istenmeyen hamilelikleri %99 oranında engelliyor.
Kimler için uygun?
Daha az sıklıkta ve daha rahat adet görmek neredeyse bütün kadınların hayali. Durum böyle olunca Seasonale’nin yoğun bir ilgi ile karşılanması beklenilen bir gelişme. Ancek endometriozis gibi nedenler ile adet siklusları sırasında çok fazla ağrı çeken, adet öncesi gerginlik sendromu yaşayan ya da adet dönemlerinde şiddetli başağrısı çeken kadınlar için yeni ilaç daha büyük anlam taşıyor. Daha az adet görmek daha az yakınma demek. Bu durumdaki kadınların yeni doğum kontrol hapına daha fazla ilgi göstermesi bekleniyor.
Tartışmalar
Seasonale ya da gelenekesel doğum kontrol haplarının ara vermeden uzun süreli kullanımı ile ilgili bilimsel çevrelerde fikirbirliği sağlanmış değil. Bazıları seyrek adet görmenin doğallıktan uzaklaşmak olduğunu 21 günlük hap kullanımı ile sağlanan 28 günlük adet döngüsünün doğallığı taklit ettiğini savunuyorlar. Karşı görüşe göre ise hap kullanıı sırasında rahimin iç zarı olan endometrium doğal siklusta olduğu kadar kalınlaşmıyor ve hap bırakıldıktan sonra ortaya çıkan kanama tıbbi olarak tetiklenen bir kanama olduğu için doğal görünmesine karşın kanıtlanmış hiçbir fizyolojik yararı, ya da genel sağlık üzerinde olumlu bir etkisi yok. Öte yandan rahim zarı çok kalınlaşmadığı için her ay dökülüp kanamasına gerek de bulunmuyor.
Geleneksel kullanımı savunanların ileri sürdüğü bir başka görüş ise her ay adet kanaması görmenin kadının hamile olmadığını göstermesi. Karşı görüşçüler ise hap kullanımı ile gebelik riskinin son derece düşük olduğunu bu nedenle böyle bir kanamaya gerek olmadığını ileri sürüyorlar. Hatta geleneksel kullanımda verilen 7 günlük ara sırasında bazı kadınlarda bir yumurta hücresinin olgunlaşmaya başlayabileceği ve bu nedenle gebelik şansının daha yüksek olabileceği de bu araştırmacılar tarafından savunulmakta.
Seasonale’nin onaylanmasından çok önceleri de standart doğum kontrol haplarının benzer şekilde kullanımı ile ilgili araştırmalar yapılmıştı. Bu araştırmalarda da ara kanama ve lekelenme dışında belirgin bir yan etkiye rastlanmadığı bildirilmişti.
Görünen o ki yeni bir ilaç olan seaonale yeterli veri elde edilinceye kadar bilimsel çevrelerde tartışma konusu olmaya devam edecek. Ancak pekçok kadının 3 ayda bir adet görme fikrine sıcak baktığı da kesin.
Bir hayalleri de gerçek olan kadınlar sanırım şimdi gözlerini 2005 yılında piyasaya çıkması beklenen erkeklerin kullanacağı doğum kontrol hapına çevirecekler.
KAYNAKLAR:
- Couthino EM, Segal SJ. Is Menstruation Obsolete? New York: Oxford University Press, 1999
- Schwartz JL, Creinin MD, Pymar HC. The trimonthly combination oral contraceptive regimen: is it cost effective? Contraception1999;60:263-267.
- Loudon NB, Foxwell M, Potts DM, et al. Acceptability of an oral contraceptive that reduces the frequency of menstruation: the tri-cycle pill regimen. BMJ 1977;2:487-490.
- Miller L, Hughes J. Continuous administration of 100 µg levonorgestrel and 20 µg ethinyl estradiol: a randomized controlled trial.Obstet Gynecol 2002;99(Suppl):255